زمان تقریبی مطالعه: 7 minutes
برای داشتن بیان مناسب یکی از مهمترین موارد، لحن در فن بیان است. زیرا این امر به شما کمک می‌کند تا منظورتان را بهتر و واضح‌تر به مخاطب ارائه دهید و همچنین باعث موفقیت شما در مواردی مانند متقاعدسازی، مذاکره و یا فروش می‌شود. بنابراین برخورداری از لحن مناسب در موقعیت‌های مختلف یکی از موارد قابل توجه می‌باشد.
در واقع لحن، احساس گوینده سخن می‌باشد که با کلامش آن را بیان می‌نماید. زمانی که با کسی صحبت می‌کنید، علاوه بر کلمات و واژگان احساس خود را نیز به مخاطب منتقل می‌نمایید. در صورتی که مخاطب بین احساس شما و کلامتان تضاد و یا تناقضی ببیند به جای کلام، احساسی که منتقل می‌کنید را می‌پذیرد. به عبارت دیگر، لحن در ذهن مخاطب باعث تصویر سازی می‌شود. در صورتی که نتوانید از طریق کلمات و جملات خود در صحبت کردن برای مخاطب تصویر سازی کنید، نباید انتظار داشته باشید کلامتان قدرت و تاثیر لازم را داشته باشد.
می‌توان لحن را همان آوا یا آهنگ صدا نیز دانست. در شرایط‌های مختلف آهنگ و آوای کلام متغیر می‌باشد. به عنوان مثال زمانی که خشمگین هستیم آهنگ کلام یا آوا با زمانی که آرام هستیم متفاوت می‌باشد و همین امر باعث انتقال و بهتر متوجه شدن منظورمان توسط مخاطب می‌شود.
برای درک بهتر انواع لحن، بهتر است با آنها آشنایی داشته باشید. به این منظور شایع‌ترین موارد لحن‌ها را در ادامه ذکر خواهیم کرد.
در لحن سوالی تن صدا بیشتر به نوع سوال بستگی دارد. اگر سوال عجیبی باشد به همان میزان تن صدا بالا خواهد رفت.
اهمیت لحن در فن بیان به گونه‌ای است که متخصصان حوزه ارتباط کلامی اظهار دارند که فن بیان معادل لحن می‌باشد، زیرا همه تکنیک‌های فن بیان مانند صداسازی، تنفس، تلفظ و… به لحن درست و حرفه‌ای کمک می‌کنند. برای پی بردن به اهمیت لحن می‌توانید جمله‌ای را با لحن‌های مختلف بگویید. به عنوان مثال، زمانی که همسرتان شما را صدا می‌زند پاسخ شما می‌تواند بله و یا جانم باشد. کلمه بله و جانم را می‌توان با لحن‌های مختلف مانند عاشقانه، جدی، بی‌تفاوت ادا کرد.
زمانی که قصد دارید در یک جمعی سخن بگویید، به عنوان مثال مدیری که می‌خواهد درباره اهداف کسب و کار و برنامه‌هایش سخن بگوید، در صورتی که لحن مناسب نداشته باشد مخاطبان از شنیدن صحبت‌های او دچار سو تفاهم می‌شوند یا به منظور آن به خوبی پی نمی‌برند. همچنین محکم بودن و اطمینان در انجام تصمیماتتان را نیز نخواهند فهمید. بنابراین لحن شما می‌تواند صحبت‌های شما را به شکل دیگری در ذهن مخاطب ترجمه کند. برخورداری از لحن مناسب و بیان صحیح باعث ایجاد تصویر سازی مناسب در ذهن مخاطب و همچنین نزدیک‌تر شدن شما به خواسته و اهدافتان می‌شود.
یکی از تمرینات برای تقویت لحن قصه گفتن می‌باشد. هنگامی که برای کودکان قصه و داستان می‌گوییم، از لحن خودمانی‌تری استفاده می‌کنیم و در واقع با لحن بازی می‌کنیم تا محتوای داستان برای کودکان قابل درک باشد. در زمانی که در مورد ترس، خشم، عجله، خوشحال یا تعجب صحبت می‌کنیم، لحن گفتار و تن صدای متناسب با آن را به کار می‌بریم و این عمل تمرین مناسبی برای تقویت لحن بیان محسوب می‌شود. شاهنامه خوانی نیز می‌تواند یکی از این تمرین‌ها باشد که تمام مهارت‌های فن بیان از جمله تن صدا، لحن، ادا کردن کلمات، حس کلامی، زبان بدن و… را می‌توان در شاهنامه خوانی تقویت کرد.
بهترین و اثرگذارترین تمرین برای تقویت لحن، دکلمه شعر نو می‌باشد. شعر نو نسبت به شعرهایی با قالب‌های کهن مانند غزل و قصیده برای این امر مناسب‌تر است. زیرا در قالب‌های کهن ریتم و موسیقی شعر غالب می‌باشد و باعث می‌شود اسیر وزن و موسیقی شعر شده و لحن را از دست بدهید. شعر نو به نثر و به زبان گفتاری امروزی ما بسیار نزدیک تر است. علاوه بر آن در این شعر یک تصویر و کلام برای شما بیان می‌گردد و مانند قاب عکسی می‌باشند که با نگاه کردن به آن مخاطب مفاهیم را از آن می‌گیرد. شعرهای نو نیما یوشیج پیشنهاد مناسبی به این منظور می‌باشد. خاطره تعریف کردن نیز علاوه بر تاثیر آن بر سلامت روانی، تاثیر مثبتی نیز در تقویت لحن دارد.
برای تمرین لحن می‌توانید از متن شعرهای نو مانند شعر بودن و شعر در این بن بست، سروده احمد شاملو برای تمرین لحن اعتراضی استفاده نمایید. برای تمرین لحن کلافگی و بی حوصلگی شعر قاصدک و برای تمرین لحن حسرت و افسوس شعر مهتاب نیما یوشیج مناسب می‌باشد. شعر خوان هشتم از مهدی اخوان برای تمرین لحن حماسی و شعر لحظه دیدار از مهدی اخوان ثالث برای تمرین لحن عاشقانه مناسب است. به منظور تمرین لحن خشونت، خشم، کینه و یا نفرت، شعر گرگ هار مهدی اخوان ثالث مناسب است. همچنین برای تمرین لحن عاشقانه همراه با ترس و وحشت، شعر تو را من چشم در راهم از نیما یوشیج گزینه مناسبی می‌تواند باشد.
در این مقاله سعی کردیم به اهمیت لحن در فن بیان و همچنین تمرین‌هایی برای تقویت آن اشاره کنیم. با انجام این تمرین‌ها ذهن شما با تن بالا و پایین صدا آشنا شده و در نتیجه لحن در هنگام صحبت کردن تقویت می‌شود.
